Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Dengue gây ra, lây lan chủ yếu qua muỗi Aedes aegypti (muỗi vằn). Việt Nam là vùng lưu hành dịch, với hàng triệu ca mắc mỗi năm, đặc biệt tăng cao vào mùa mưa. Dù đa số bệnh nhân có thể hồi phục nếu được điều trị và chăm sóc đúng cách, song không ít trường hợp diễn tiến nặng, gây sốc, xuất huyết nội tạng, suy gan, suy thận, thậm chí tử vong.
Việc nhận biết sớm triệu chứng, theo dõi dấu hiệu trở nặng và xử lý đúng từ đầu là yếu tố then chốt giúp phòng tránh biến chứng nguy hiểm.
Triệu chứng của sốt xuất huyết
1. Nhận biết sớm triệu chứng sốt xuất huyết
Sốt xuất huyết thường khởi phát đột ngột, sau thời gian ủ bệnh từ 4–10 ngày kể từ khi bị muỗi nhiễm virus đốt. Các biểu hiện điển hình gồm:
-
Sốt cao đột ngột 39–40°C, ít đáp ứng thuốc hạ sốt thông thường.
-
Đau đầu dữ dội, đặc biệt sau hốc mắt.
-
Mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn.
-
Đau nhức cơ, khớp, xương – còn gọi là “sốt đau xương”.
-
Phát ban, nổi mẩn đỏ xuất hiện sau 2–5 ngày sốt.
Ở giai đoạn đầu, các dấu hiệu có thể dễ nhầm với cảm cúm thông thường. Tuy nhiên, nếu sốt cao liên tục trên 2 ngày, người bệnh cần đi khám và xét nghiệm máu sớm để được chẩn đoán chính xác.
2. Dấu hiệu sốt xuất huyết trở nặng – Tuyệt đối không chủ quan
Một hiểu lầm phổ biến là sốt giảm nghĩa là khỏi bệnh. Thực tế, ngày 3–7 của bệnh mới là giai đoạn nguy hiểm nhất. Khi đó, thân nhiệt có thể giảm, nhưng huyết tương thoát ra khỏi mạch máu, gây cô đặc máu, tụt huyết áp, suy tuần hoàn.
Các dấu hiệu cảnh báo sốt xuất huyết nặng bao gồm:
-
Đau bụng dữ dội hoặc đau vùng gan (hạ sườn phải), bụng trướng, đầy hơi.
-
Nôn ói nhiều, liên tục, không ăn uống được.
-
Chảy máu bất thường: chảy máu cam, chân răng, dưới da, tiểu ra máu, rong kinh.
-
Gan to, ấn đau, hoặc vàng da nhẹ.
-
Dấu hiệu sốc Dengue: tay chân lạnh, da tái, mạch nhanh yếu, lừ đừ, tụt huyết áp.
-
Khó thở, đau ngực, có thể do tràn dịch màng phổi hoặc tổn thương phổi.
Khi xuất hiện một hoặc nhiều dấu hiệu trên, người bệnh cần được đưa đến bệnh viện ngay lập tức. Việc chậm trễ có thể dẫn đến sốc, suy tạng đa cơ quan, thậm chí tử vong trong vài giờ.
Dấu hiệu của sốt xuất huyết trở nặng
3. Cách xử lý khi nghi bị sốt xuất huyết – Làm đúng ngay từ đầu
Khi nghi ngờ mắc sốt xuất huyết, việc chăm sóc đúng và theo dõi sát tại nhà có thể giúp ngăn bệnh chuyển biến nặng.
Nghỉ ngơi tuyệt đối
-
Tránh vận động mạnh, tránh đi lại nhiều để giảm nguy cơ xuất huyết nội tạng.
-
Theo dõi nhiệt độ, mạch, lượng nước tiểu mỗi 6–8 giờ.
Uống đủ nước và bù điện giải
-
Uống nước lọc, nước cam, chanh loãng, oresol, nước cháo loãng.
-
Uống từng ngụm nhỏ, chia đều trong ngày để tránh nôn ói.
-
Tránh nước ngọt có gas, cà phê, nước dừa trong giai đoạn nguy cơ sốc, vì có thể làm thay đổi cân bằng điện giải.
Hạ sốt an toàn
-
Dùng paracetamol đúng liều: 10–15 mg/kg/lần, tối đa 4g/ngày.
-
Lau mát bằng nước ấm, không chườm đá.
-
Tuyệt đối không dùng aspirin, ibuprofen, diclofenac – vì các thuốc này gây rối loạn đông máu, dễ dẫn đến xuất huyết.
Không tự ý truyền dịch hoặc dùng kháng sinh
-
Truyền dịch sai cách có thể gây phù phổi cấp hoặc sốc dịch.
-
Kháng sinh không có tác dụng với virus Dengue và chỉ dùng khi có bội nhiễm.
Theo dõi chỉ số máu
-
Sau 48 giờ sốt, nên làm xét nghiệm tiểu cầu, hematocrit và test Dengue.
-
Khi tiểu cầu giảm nhanh, hematocrit tăng, đó là dấu hiệu cảnh báo cần nhập viện theo dõi.
4. Khi nào cần đến bệnh viện ngay?
Người bệnh cần được đưa đến cơ sở y tế khẩn cấp nếu có một trong các biểu hiện sau:
-
Sốt cao không giảm sau 2 ngày, hoặc tái sốt sau khi hạ.
-
Nôn nhiều, mệt lả, bứt rứt, li bì.
-
Đau bụng dữ dội, bụng trướng, khó chịu.
-
Chảy máu bất thường: cam, răng, tiểu, kinh nguyệt, da.
-
Tay chân lạnh, da nổi bông, tiểu ít hoặc không tiểu.
-
Khó thở, mệt đột ngột, lơ mơ.
Đây là dấu hiệu biến chứng nặng, cần nhập viện theo dõi huyết động, xét nghiệm máu và điều trị truyền dịch, bù điện giải, chống sốc đúng phác đồ.
Xử lý sốt xuất huyết tại nhà, bổ sung Oresol
5. Chăm sóc hỗ trợ trong giai đoạn hồi phục
Khi bệnh đã qua giai đoạn nguy hiểm, người bệnh vẫn cần:
-
Ăn uống nhẹ, dễ tiêu: cháo, súp, cơm mềm, rau xanh, trái cây.
-
Uống nhiều nước, nghỉ ngơi nhiều để giúp gan và hệ miễn dịch hồi phục.
-
Tránh rượu bia, thức ăn dầu mỡ, chất kích thích ít nhất 1–2 tuần.
-
Theo dõi sức khỏe thêm vài ngày sau khi xuất viện để phòng tái phát biến chứng gan hoặc mệt kéo dài.
Sốt xuất huyết là bệnh nguy hiểm nếu không được theo dõi và điều trị đúng cách. Hãy luôn cảnh giác với dấu hiệu trở nặng và thực hiện đúng cách xử lý sốt xuất huyết tại nhà trong giai đoạn đầu. Khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, cần đưa người bệnh đến bệnh viện càng sớm càng tốt để được cấp cứu và điều trị kịp thời.
|
Bột cốm DEGULAM - Sản phẩm có tác dụng tăng cường sức khỏe, tăng cường miễn dịch, thanh nhiệt, giải độc. - Giúp phòng và hỗ trợ điều trị Cảm cúm, Sốt xuất huyết. |
