Kinh nguyệt “ít” là như thế nào?
Kinh nguyệt ra ít ở phụ nữ do thay đổi nội tiết tố, cân nặng và stress
Về sinh lý, kinh nguyệt xảy ra khi niêm mạc tử cung bong tróc và thoát qua cổ tử cung – âm đạo. Chu kỳ thường lặp lại mỗi 21–35 ngày, kéo dài 2–7 ngày. Lượng máu kinh trung bình trong một chu kỳ khoảng 5–80 mL.
Bạn có thể xem là kinh ra ít (thiểu kinh) khi:
-
Số ngày hành kinh < 2 ngày.
-
Lượng máu rất ít, chủ yếu là lấm tấm (spotting).
-
Bỏ hẳn 1–vài kỳ hoặc hành kinh thưa hơn trước, kèm các kỳ rất nhẹ.
-
Kinh đến sớm hơn bình thường (chu kỳ < 21 ngày) nhưng mỗi lần chỉ ra rất ít.
Lưu ý: Mỗi người có “chuẩn bình thường” riêng. Quan trọng là so với chính bạn, chu kỳ gần đây có nhẹ hơn, ngắn hơn một cách bất thường hay không.
Triệu chứng đi kèm thường gặp
Dấu hiệu nhận biết kinh nguyệt ra ít như kỳ kinh ngắn, ra máu lấm tấm, chu kỳ thất thường
-
Kinh ngắn ngày, giảm số băng/tampon/cốc nguyệt san so với trước.
-
Giảm các triệu chứng tiền kinh (đau lưng, căng ngực, đau bụng) do lượng niêm mạc bong ít.
-
Ra huyết nâu/đỏ nhạt vài ngày (dễ nhầm giữa máu báo thai/spotting và kinh rất nhẹ).
-
Ở một số người: trễ kinh, kinh thưa hoặc mất kinh tạm thời.
Nguyên nhân khiến kinh nguyệt ngày càng ít dần
1) Yếu tố sinh lý theo lứa tuổi
-
Mới dậy thì: vài năm đầu kinh có thể không đều và rất nhẹ do trục nội tiết chưa ổn định.
-
Tiền mãn kinh (thường sau 40): chu kỳ lúc có lúc không, lượng kinh lúc nhiều lúc ít do dao động estrogen–progesterone.
2) Rối loạn rụng trứng & suy buồng trứng sớm
-
Không rụng trứng (anovulation) làm chu kỳ bất thường, kinh ít.
-
Suy buồng trứng sớm (trước tuổi mãn kinh) khiến rối loạn hormone, kinh thưa/ít.
3) Cân nặng, chế độ ăn, vận động
-
Sụt cân nhanh, % mỡ cơ thể quá thấp, ăn kiêng khắc nghiệt → trục hạ đồi–yên–buồng trứng ức chế, dừng rụng trứng → kinh ít hoặc mất.
-
Tập luyện cường độ rất cao/overtraining (đặc biệt ở vận động viên): cơ thể thiếu năng lượng cho sinh sản → thiểu kinh/mất kinh.
-
Rối loạn ăn uống (anorexia, bulimia) gây rối loạn hormone → kinh thưa/ít.
4) Mang thai & cho con bú
-
Mang thai: không có kinh. Ra máu nhẹ vài ngày có thể là máu báo thai (implantation). Nếu trễ kinh + ra máu ít bất thường → test thai.
-
Cho con bú: prolactin cao ức chế rụng trứng → kinh thưa hoặc mất nhiều tháng sau sinh.
5) Thuốc tránh thai & thay đổi thuốc
-
Thuốc tránh thai nội tiết (viên, miếng dán, vòng âm đạo, tiêm) làm niêm mạc tử cung mỏng, vì vậy kinh nhẹ hoặc không ra kinh là thường gặp.
-
Mới bắt đầu/ mới ngừng biện pháp nội tiết → chu kỳ tạm thời rối loạn (có thể spotting vài chu kỳ đầu).
6) Rối loạn nội tiết & bệnh lý liên quan
-
Tuyến giáp (cường/nhược giáp) làm thay đổi chu kỳ và lượng kinh.
-
PCOS (buồng trứng đa nang): rối loạn rụng trứng → kinh thưa/ít, thường kèm mụn, tăng cân, đề kháng insulin, rậm lông, khó có thai.
-
Hội chứng Cushing và một số rối loạn nội tiết khác cũng có thể gây thiểu kinh.
7) Căng thẳng kéo dài (stress)
-
Stress mạn tính làm thay đổi tín hiệu hormone sinh sản, gián đoạn chu kỳ → kinh ít/thưa.
Khi nào cần đi khám?
Bác sĩ sản phụ khoa tư vấn khi nào cần đi khám nếu kinh nguyệt ra ít kéo dài
Hãy liên hệ bác sĩ sản phụ khoa khi có một trong các dấu hiệu:
-
Bỏ 3 kỳ liên tiếp mà không mang thai.
-
Kinh ít dần một cách kéo dài (nhiều tháng) so với trước đây.
-
Chảy máu giữa kỳ, đau vùng chậu, đau bụng dữ dội, đau khi quan hệ.
-
Nghi ngờ mang thai (đã quan hệ không bảo vệ, trễ kinh, ra máu rất ít/nhẹ).
-
Có bệnh tuyến giáp/PCOS hoặc triệu chứng gợi ý (tăng cân nhanh, mụn nặng, rậm lông, rụng tóc…).
Bác sĩ sẽ chẩn đoán thế nào?
-
Khai thác chu kỳ: độ dài, lượng máu, số ngày, tính đều đặn, thời điểm bắt đầu thay đổi.
-
Khám phụ khoa, siêu âm đầu dò (nếu phù hợp) để đánh giá niêm mạc tử cung, buồng trứng (nang noãn, hình ảnh gợi ý PCOS).
-
Xét nghiệm hormone: β-hCG (loại trừ mang thai), TSH/T4 (tuyến giáp), LH/FSH, prolactin, estradiol, androgen (nếu nghi PCOS).
-
Đánh giá dinh dưỡng & lối sống: cân nặng, mức vận động, stress, các thuốc/biện pháp tránh thai đang dùng.
Hướng xử trí & điều trị
1) Trường hợp sinh lý/thoáng qua
-
Nếu thiểu kinh mới xuất hiện và không có triệu chứng cảnh báo, có thể theo dõi 2–3 chu kỳ.
-
Ghi nhật ký chu kỳ (ứng dụng theo dõi kinh, số băng/cốc nguyệt san, mức đau).
2) Điều chỉnh lối sống (nền tảng)
Chế độ sinh hoạt lành mạnh giúp điều hòa kinh nguyệt và cải thiện thiểu kinh tự nhiên
-
Dinh dưỡng cân bằng, đủ năng lượng, đặc biệt nếu bạn ăn kiêng quá mức.
-
Ổn định cân nặng (tránh giảm/tăng nhanh), tăng tỷ lệ mỡ cơ thể nếu quá thấp.
-
Giảm stress: ngủ đủ, thiền/thở chậm, quản lý công việc.
-
Điều chỉnh vận động: tránh overtraining, đảm bảo ngày nghỉ, tăng nạp năng lượng tương xứng.
3) Điều trị nguyên nhân nội tiết/bệnh lý
-
Tuyến giáp: điều trị cường/nhược giáp sẽ giúp chu kỳ ổn định.
-
PCOS: giảm cân (nếu thừa), điều chỉnh kháng insulin (đôi khi dùng metformin theo chỉ định), thuốc tránh thai phối hợp để điều hòa chu kỳ, hỗ trợ rụng trứng khi có kế hoạch mang thai (theo phác đồ bác sĩ).
-
Sau sinh & cho con bú: chu kỳ thường tự trở lại sau khi giảm tần suất bú hoặc cai sữa.
4) Thuốc tránh thai nội tiết
-
Có thể được chỉ định để điều hòa chu kỳ, giảm rối loạn rụng trứng/niêm mạc.
-
Lưu ý: một số biện pháp nội tiết làm kinh rất ít hoặc mất kinh — đây là tác dụng mong đợi, không phải bệnh lý, nếu bác sĩ đã thẩm định phù hợp.
Kinh nguyệt ít thường là biến thiên sinh lý hoặc phản ứng tạm thời trước các thay đổi cân nặng, stress, vận động, thuốc nội tiết, mang thai/cho con bú.
-
Đi khám khi tình trạng kéo dài, kèm đau vùng chậu/chảy máu bất thường, hoặc nghi ngờ mang thai.
-
Cốt lõi xử trí: đánh giá nguyên nhân, điều chỉnh lối sống, và điều trị nội tiết/bệnh lý nền khi cần thiết.
