Một trong những mối quan tâm hàng đầu của chúng ta với tư cách là cha mẹ là đảm bảo rằng con cái chúng ta khỏe mạnh và phát triển mỗi ngày. Một khía cạnh quan trọng của sức khỏe của trẻ là sự thèm ăn của trẻ—mong muốn ăn và khả năng tiêu thụ đủ lượng calo theo yêu cầu của độ tuổi. Tuy nhiên, không hiếm khi cha mẹ gặp phải những thách thức liên quan đến tình trạng chán ăn ở con mình. Vậy bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu nguyên nhân khác nhau gây ra tình trạng chán ăn, các dấu hiệu cảnh báo cần chú ý và các mẹo thực tế để giúp cải thiện thói quen ăn uống của con trẻ nhé.
1. Nguyên nhân gây chán ăn
- Thiếu máu do thiếu sắt: Tình trạng này xảy ra khi cơ thể không đủ sắt để sản xuất hemoglobin, dẫn đến mệt mỏi và chán ăn ở trẻ em. Thực phẩm giàu sắt như đậu lăng, đậu, đậu gà, rau lá xanh, thịt nạc, các loại hạt và ngũ cốc tăng cường có thể giúp chống lại vấn đề này.
- Loét miệng/Tưa miệng: Loét đau hoặc nhiễm nấm trong miệng có thể khiến trẻ ăn không ngon, dẫn đến chán ăn. Chăm sóc răng miệng nhẹ nhàng, ăn nhiều trái cây và rau quả, và điều trị y tế phù hợp có thể làm giảm các tình trạng này.
- Bệnh toàn thân: Một số bệnh nhiễm trùng cấp tính, chẳng hạn như tắc nghẽn ngực, đau họng hoặc bệnh gan/thận/GI (bệnh đường tiêu hoá) mãn tính, có thể ức chế sự thèm ăn. Việc giải quyết vấn đề sức khỏe tiềm ẩn là rất quan trọng để khôi phục lại sự thèm ăn lành mạnh.
- Các mốc phát triển/mọc răng: Khi trẻ bắt đầu biết đi/chạy, sự tập trung của trẻ vào việc ngồi và ăn sẽ thay đổi. Một số trẻ mới biết đi tránh giờ ăn để khẳng định sự độc lập. Quá trình mọc răng cũng gây khó chịu và cáu kỉnh ở trẻ, ảnh hưởng đến mong muốn ăn của trẻ. Cung cấp các biện pháp khắc phục làm dịu sự khó chịu khi mọc răng có thể khuyến khích thói quen ăn uống tốt hơn.
- Bệnh đường tiêu hóa: Các vấn đề về đường tiêu hóa như viêm dạ dày, trào ngược dạ dày hoặc nhiễm trùng có thể dẫn đến đau bụng, buồn nôn và nôn, góp phần gây chán ăn. Việc xác định và điều trị các tình trạng này là điều cần thiết để cải thiện cảm giác thèm ăn.
- Uống quá nhiều sữa, nước trái cây, đồ ngọt hoặc ăn bánh quy, khoai tây chiên mặn, v.v. giữa các bữa ăn theo kế hoạch cũng khiến trẻ em chán ăn.
- Sử dụng kháng sinh quá mức/lạm dụng, ngay cả đối với các bệnh do virus, cũng dẫn đến viêm dạ dày và chán ăn ở trẻ em.
Trong một số trường hợp hiếm gặp, trẻ em có thể mắc các chứng rối loạn ăn uống như chứng sợ đồ ăn mới (từ chối thử đồ ăn mới), chán ăn tâm thần và bệnh hạn chế ăn uống, cần phân biệt với những trẻ biếng ăn thông thường.
2. Dấu hiệu cảnh báo chán ăn
Điều quan trọng là phải nhận ra các dấu hiệu cảnh báo về tình trạng chán ăn và kịp thời tham khảo ý kiến bác sĩ nhi khoa chuyên khoa tiêu hóa.
- Tăng cân kém hoặc chậm phát triển: Nếu cân nặng của con bạn không thay đổi hoặc giảm hoặc nếu trẻ không phát triển như mong đợi trên biểu đồ tăng trưởng, điều này có thể chỉ ra một vấn đề tiềm ẩn cần được đánh giá.
- Đau bụng: Không nên bỏ qua những triệu chứng đau bụng thường xuyên, đặc biệt là trong hoặc sau bữa ăn.
- Nôn liên tục: Đây có thể là dấu hiệu của bệnh lý tiềm ẩn nghiêm trọng và cần được đánh giá chi tiết.
- Tiêu chảy hoặc táo bón tái phát: Các vấn đề về tiêu hóa có thể ảnh hưởng đáng kể đến sự thèm ăn và khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng.
- Buồn nôn: Cảm giác buồn nôn dai dẳng có thể khiến việc ăn uống trở nên khó khăn đối với trẻ em.
- Nôn mửa, sưng mặt hoặc phát ban: Những triệu chứng này có thể gợi ý tình trạng dị ứng hoặc nhạy cảm tiềm ẩn với một số loại thực phẩm, có thể ảnh hưởng đến sự thèm ăn và sức khỏe tổng thể.
3. Mẹo cải thiện sự thèm ăn
Bây giờ chúng ta đã thảo luận về các nguyên nhân tiềm ẩn và các dấu hiệu cảnh báo của chứng chán ăn, hãy cùng khám phá một số chiến lược thực tế để cải thiện thói quen ăn uống của con bạn:
- Thiết lập thời gian ăn cố định: Tạo thói quen giúp điều chỉnh các dấu hiệu đói và khuyến khích lịch ăn uống nhất quán. Việc giãn cách thời gian ăn và không ép buộc trẻ em có thể giúp ích.
- Hạn chế thực phẩm và nước ép có đường: Lượng đường nạp vào quá nhiều có thể làm giảm cảm giác thèm ăn và góp phần gây ra tình trạng dao động năng lượng. Hãy chọn trái cây nguyên quả thay vì nước ép và hạn chế đồ ăn nhẹ có đường.
- Giảm lượng sữa tiêu thụ: Mặc dù sữa rất bổ dưỡng, nhưng tiêu thụ quá nhiều có thể làm đầy dạ dày của trẻ, khiến trẻ không còn chỗ cho thức ăn rắn. Cho trẻ uống sữa ở mức độ vừa phải, tốt nhất là trộn với trái cây hoặc ngũ cốc.
- Hạn chế thời gian sử dụng màn hình trong bữa ăn: Những thứ gây mất tập trung như trò chơi điện tử hoặc TV có thể làm gián đoạn sự tập trung vào bữa ăn. Khuyến khích trẻ ăn uống có ý thức bằng cách tạo ra một khu vực không có màn hình trong bữa ăn. Cho trẻ biết rằng sau khi ăn xong, trẻ có thể quay lại trò chơi/hoạt động của mình.
- Thúc đẩy giờ ăn gia đình: Ăn cùng nhau như một gia đình không chỉ thúc đẩy tương tác xã hội mà còn tạo ra tấm gương tích cực cho trẻ em thưởng thức nhiều loại thực phẩm khác nhau. Khuyến khích trẻ tự chọn đĩa và cốc của mình.
- Cung cấp nhiều loại thực phẩm: Giới thiệu các loại thực phẩm mới một cách từ từ với một loại thực phẩm yêu thích và khuyến khích trẻ khám phá các kết cấu và hương vị khác nhau để mở rộng khẩu vị của trẻ.
- Đảm bảo uống đủ nước: Tránh uống quá nhiều chất lỏng trước giờ ăn và đảm bảo trẻ luôn đủ nước trong ngày bằng nước lọc.
- Khuyến khích hoạt động thể chất: Ít nhất 1 giờ mỗi ngày bất kể lịch học/thi.
- Tìm kiếm sự hướng dẫn chuyên nghiệp: Nếu tình trạng chán ăn của con bạn vẫn tiếp diễn mặc dù bạn đã nỗ lực, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ nhi khoa chuyên khoa tiêu hóa để được đánh giá toàn diện và đưa ra khuyến nghị phù hợp.
Tóm lại, tình trạng chán ăn ở trẻ em có thể xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau, từ tình trạng sức khỏe đến ảnh hưởng của môi trường. Bằng cách hiểu được nguyên nhân, nhận biết các dấu hiệu cảnh báo và thực hiện các chiến lược thực tế, bạn có thể hỗ trợ con mình phát triển thói quen ăn uống lành mạnh và sức khỏe tổng thể. Sự kiên nhẫn, nhất quán và cách tiếp cận nuôi dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc nuôi dưỡng mối quan hệ tích cực với thực phẩm vì sức khỏe tương lai của con bạn.
